Jest techniką wykorzystującą różne formy ucisku i ruchów w różnych kierunkach we wrażliwych miejscach w tkance mięśniowej. Celem terapii jest uwolnienie się od bólu i poprawa zaburzonych wzorców ruchowych. Terapia punktów spustowych czasem jest też nazywana terapią mięśniowo-powięziową. Całą koncepcję opracowała dr Janet Travell pochodząca ze Stanów Zjednoczonych w latach 40 tamtego stulecia. Janet Travell nazywa punktem spustowym wrażliwe miejsca w mięśniach o wzmożonym napięciu, które są bolesne pod wpływem ucisku i powodują ból promieniujący oraz inne objawy w obszarach ciała odległych od miejsca drażnienia. Ból z promieniowaniem z danych punktów spustowych często przypomina topografię bólu rwy kulszowej lub dyskopatii.
Punkty spustowe występują również w innych tkankach tj. skóra, tkanka tłuszczowa, ścięgna, więzadła, torebki stawowe, okostna. Takie punkty spustowe w odróżnieniu od tych mięśniowo-powięziowych nie zawsze są stałe, nie mają tą samą lokalizację i nie wywołują bólów promieniujących.
Czynniki sprzyjające rozwojowi Punktów spustowych
- Czynniki wrodzone – np. skrócenie kończyny dolnej, zniekształcenie twarzy, hipermobilność itd.
- Przeciążenie, nieprawidłowe wykorzystanie – nieprawidłowe nawyki posturalne, zawodowe i rekreacyjne
- Nadużywanie – np. uraz typu biczowego, zabiegi operacyjne, powtarzane przeciążenia (mikrourazy).
- Niedostateczne obciążenie – np. brak aktywności fizycznej, unieruchomienie, sedenteryjny tryb życia.
- Wychodzenie – aktywność mięśniowa bez wcześniejszej rozgrzewki
- Schorzenia narządów wewnętrznych
- Zmiany zwyrodnieniowe stawów
- Zmiany odruchowe o charakterze segmentarnym
- Patologiczny stres (dystres)
Aktywne i ukryte punkty spustowe
W punktach spustowych wyróżniamy aktywne i ukryte punkty. Aktywny punkt spustowy wywołuje ból we wszystkich pozycjach dnia codziennego od aktywności mięśniowej poprzez stanie aż do spoczynku. Natomiast ukryty punk spustowy wykazuje bolesność poprzez palpację.
Objawy Punktów spustowych
- Ograniczenie zakresu ruchu w stawie bierne lub czynne
- Uczucie sztywności podczas wykonywania ruchu
- Osłabienie pojedynczego mięśnia lub grupy mięśniowej
- Ból promieniujący potliwość danej okolicy
- Zwiększona aktywność pilomotoryczna (gęsia skórka)
- Zaburzenia czucia głębokiego
- Zaburzenia równowagi i zawroty głowy
- Gorsza koordynacja mięśniowa